Phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” của cán bộ, đảng viên là vấn đề sống còn đối với Đảng, chế độ xã hội chủ nghĩa và sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống là nền tảng và động lực tinh thần để phát triển xã hội. Đạo đức là gốc của mỗi con người. Từ khi mới thành lập, Đảng ta đã ý thức sâu sắc về vai trò đặc biệt quan trọng của tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của đảng viên, cũng như của toàn xã hội đối với sự phát triển của cách mạng Việt Nam. Vì vậy, Đảng luôn rất quan tâm đến công tác giáo dục, xây dựng tư tưởng chính trị, đạo đức cách mạng, lối sống cho cán bộ, đảng viên và toàn xã hội. Nhờ đó, “đa số cán bộ, đảng viên có quan điểm, lập trường tư tưởng vững vàng, giữ gìn phẩm chất đạo đức, vai trò tiên phong, gương mẫu trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ”, động viên, khích lệ nhân dân vượt qua khó khăn, thách thức, đưa công cuộc đổi mới ở nước ta đạt được những thành tựu to lớn và có ý nghĩa lịch sử.

Tuy nhiên, hiện nay, một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên đã và đang diễn ra sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” dẫn đến tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, nhũng nhiễu nhân dân, trái với chuẩn mực đạo đức của người cộng sản “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư”, làm cho nhân dân bất bình, lo lắng. Sự suy thoái này đã được Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) chỉ ra 27 nội dung cụ thể.

Hội nghị Trung ương 4 khóa XII đánh giá: “Một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trong đó có những đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả một số cán bộ cao cấp, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống với những biểu hiện khác nhau về sự phai nhạt lý tưởng, sa vào chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, cơ hội, thực dụng, chạy theo danh lợi, tiền tài, kèn cựa địa vị, cục bộ, tham nhũng, lãng phí, tùy tiện, vô nguyên tắc…”. Tình trạng này “làm giảm sút lòng tin của nhân dân đối với Đảng; nếu không được sửa chữa sẽ là thách thức đối với vai trò lãnh đạo của Đảng và sự tồn vong của chế độ”. Do vậy, Đảng đã đặt ra yêu cầu phải “kiên quyết đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trước hết là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp để nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng, củng cố niềm tin của đảng viên và của nhân dân đối với Đảng”.

Văn kiện Đại hội XII của Đảng chỉ rõ: “Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên chưa bị đẩy lùi; có mặt, có bộ phận còn diễn biến phức tạp hơn”.

Đại hội XIII của Đảng tiếp tục đánh giá: “Một bộ phận cán bộ, đảng viên phai nhạt lý tưởng, giảm sút ý chí, ngại khó, ngại khổ, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá””. Có thể thấy, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống là nguy cơ liên quan đến sự sống còn của Đảng, của chế độ.

Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân cả khách quan lẫn chủ quan như sau:

Nguyên nhân khách quan:

Thứ nhất, tác động từ sự khủng hoảng của chủ nghĩa xã hội trên thế giới và các mặt tiêu cực của quá trình toàn cầu hóa, sự lợi dụng các phương tiện truyền thông hiện đại bởi các thế lực phản động, thù địch để xuyên tạc, bóp méo tình hình thực tế của Việt Nam, cổ xúy cho lối sống hưởng lạc, thực dụng, ích kỷ, cá nhân chủ nghĩa, vị đồng tiền.

Thứ hai, tác động tiêu cực từ mặt trái của cơ chế kinh tế thị trường.

Thứ ba, âm mưu, chiến lược “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch.

Nguyên nhân chủ quan:

Thứ nhất, công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho cán bộ, đảng viên chưa được coi trọng đúng mức, hoạt động kém hiệu quả. Có biểu hiện xem nhẹ giáo dục chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, xem nhẹ giáo dục đạo đức cách mạng.

Thứ hai, công tác tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận còn nhiều bất cập, hiệu quả thấp.

Thứ ba, công tác quản lý cán bộ, đảng viên bị buông lỏng. Nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt đảng chưa được chấp hành nghiêm túc.

Thứ tư, bản thân một bộ phận cán bộ, đảng viên thiếu tu dưỡng, rèn luyện và học tập, để chủ nghĩa cá nhân phát triển, chi phối, làm xói mòn bản chất tốt đẹp của người đảng viên cộng sản.

Thứ năm, những yếu kém trong quản lý nhà nước, quản lý xã hội vừa là nguyên nhân, vừa là hệ quả của tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống.

Để góp phần phòng, chống và từng bước đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” ở cán bộ, đảng viên trong tình hình hiện nay, cần tập trung vào một số giải pháp sau:

Một là, tăng cường giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức cách mạng và lối sống xã hội chủ nghĩa cho cán bộ, đảng viên. Việc này phải tiến hành thường xuyên, quản lý chặt chẽ, nội dung giáo dục phải toàn diện. Trong đó, tập trung nâng cao nhận thức trong toàn Đảng về ý nghĩa, vai trò, tầm quan trọng và sự cần thiết của việc học tập, nghiên cứu, vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh.

Hằng năm, từng cơ quan, đơn vị xây dựng kế hoạch giáo dục, học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ lý luận bắt buộc đối với cán bộ, đảng viên gắn với việc cung cấp thông tin, cập nhật kiến thức mới phù hợp từng đối tượng, từng cấp, từng ngành, từng địa phương.

Đẩy mạnh triển khai, quán triệt, tổ chức đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng đến cấp ủy viên các cấp, cán bộ lãnh đạo chủ chốt, đội ngũ đảng viên Kết luận số 21-KL/TW, ngày 25/10/2021 Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII; Quy định số 37- QĐ/TW, ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương “về những điều đảng viên không được làm”; Quy định số 24-QĐ/TW, ngày 30/7/2021 của Ban Chấp hành Trung ương về thi hành Điều lệ Đảng; Quy định số 41-QĐ/TW, ngày 03/11/2021 của Bộ Chính trị về việc miễn nhiệm, từ chức đối với cán bộ; Kết luận số 14-KL/TW, ngày 22/9/2021 của Bộ chính trị về chủ trương khuyến khích bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung; Kết luận số 01-KL/TW, ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và chuyên đề toàn khóa về “Ý chí tự lực, tự cường và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc”.

Hai là, thực hiện nghiêm các nguyên tắc tự phê bình và phê bình, tập trung dân chủ, nêu cao trách nhiệm nêu gương trước hết là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, người đứng đầu. Đề cao tự phê bình và phê bình là biện pháp tốt nhất để phát huy ưu điểm, sửa chữa khuyết điểm, củng cố đoàn kết, thống nhất trong Đảng; phương thuốc hữu hiệu nhất để chữa trị các căn bệnh do suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống gây ra. Do vậy, trong sinh hoạt, cấp ủy, tổ chức đảng, các cấp cần phát huy dân chủ, nâng cao tính chiến đấu, tinh thần thẳng thắn, dũng cảm trong tự phê bình và phê bình, nhất là đối với những hành vi trái với chuẩn mực đạo đức cách mạng và lối sống xã hội chủ nghĩa. Cần khắc phục tình trạng nể nang, né tránh, ngại va chạm và bảo vệ người trung thực, dám đấu tranh; cấp trên gợi ý kiểm điểm và trực tiếp dự, chỉ đạo ở những nơi có vấn đề phức tạp, nơi có biểu hiện suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Đồng thời, hoàn thiện quy chế đánh giá cán bộ một cách khoa học, phù hợp; quy định lấy phiếu tín nhiệm ở các cấp, các ngành định kỳ hoặc đột xuất.

Ba là, đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật Đảng. Đảng ta chỉ rõ: “Các cấp ủy, tổ chức đảng tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và công khai kết quả để góp phần đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Theo đó, cấp ủy, tổ chức đảng các cấp cần tăng cường kiểm tra, giám sát đảng viên chấp hành đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, luật pháp Nhà nước; thực hiện Điều lệ Đảng, thực hiện 19 điều đảng viên không được làm; tự soi, tự sửa theo 27 biểu hiện mà Trung ương 4 (khóa XII) đã chỉ ra.

Thông qua công tác kiểm tra, giám sát, góp phần làm chuyển biến nhận thức trong toàn Đảng, trước hết trong cấp ủy, lãnh đạo các cấp về tính chất nghiêm trọng và nguy cơ của tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí. Từ đó, có quyết tâm chính trị cao, hành động quyết liệt nhằm ngăn ngừa sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và kiên quyết phòng, chống tham nhũng, lãng phí trước sự tác động từ mặt trái của nền kinh tế thị trường hiện nay đối với đội ngũ cán bộ, đảng viên.

Bốn là, tăng cường công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, kiên quyết và thường xuyên đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, cơ hội chính trị; đấu tranh làm thất bại âm mưu chiến lược “diễn biến hòa bình” “cách mạng màu” các hoạt động tuyên truyền chống phá chế độ của các thế lực thù địch, phòng ngừa, đấu tranh có hiệu quả với hoạt động phá hoại tư tưởng nhằm vào đội ngũ cán bộ, đảng viên và nhân dân.

Năm là, mỗi cán bộ đảng viên cần phát huy cao độ vai trò tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên trong việc tự giác rèn luyện, tìm tòi, học tập để nâng cao trình độ mọi mặt cho bản thân mình, phải không ngừng nâng cao đạo đức cách mạng, sự hiểu biết, trình độ chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Để rèn luyện đạo đức thì mỗi cán bộ, đảng viên cần thực hành lời dạy của Bác Hồ, phải luôn “cần, kiệm, liêm chính, chí công vô tư”; tránh học theo, bắt chước thói hư, tật xấu, biểu hiện tiêu cực còn hiện hữu đâu đó trong nội bộ hệ thống chính trị và ngoài xã hội. 

Thực hiện tốt những giải pháp cơ bản trên, sẽ giúp cho mỗi cán bộ, đảng viên giữ gìn phẩm chất cách mạng, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, phòng ngừa suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, góp phần làm trong sạch nội bộ Đảng, bộ máy nhà nước, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.